urok czerwonych domków

Vaxholm

Czerwone drewniane domy to dla obcokrajowców jeden z atrakcyjnych symboli Szwecji, ale także utopijny symbol szwedzkości dla jej mieszkańców. Podczas północnych podróży stają się niemal nieodłączną częścią krajobrazu w miastach, miasteczkach i wioskach:

Kåseberga

Örebro

Örebro

Askersund

Co więcej - czerwone są nie tylko domy, ale też zabudowania gospodarcze, przemysłowe czy kościoły:

Forsvik, budynki fabryki

kościół w Habo, zwany "drewnianą katedrą nad jeziorem Weter"

W czerwonych domkach mieszkają nawet papużki w zoo:

Skąd wziął się zwyczaj stawiania drewnianych czerwonych domków? Odpowiedź na pytanie, dlaczego tak dużo domów jest z drewna. Wystarczy zdać sobie sprawę, że lasy pokrywają ponad połowę powierzchni kraju. Ale skąd bierze się ten kolor?

Sam odcień tej tak typowej szwedzkiej czerwieni to tak zwana czerwień faluńska (faluröd) i swoją nazwę zawdzięcza kopalni miedzi w Falun, która jest źródłem czerwonego pigmentu. 

Długo nie potrafiłam wytłumaczyć popularności czerwieni faluńskiej na fasadach budynków. Przez długi czas wierzyłam w prawdziwość opowiedzianej mi kiedyś w Szwecji historii. Według niej, pigment miał być niejako produktem ubocznym wydobywania miedzi w kopalni. Ówczesny król postanowił na nim zarabiać  dzięki wytwarzanej farbie - kupowanie farby miało być formą płacenia podatku, a malowanie nią wszystkich budynków w gospodarstwie dowodem na jego opłacenie. Urzędnicy królewscy jeżdżąc po kraju od razu mogli zobaczyć, kto regularnie płaci podatki, a kto uchyla się od obowiązku przez co nie ma czerwonego domu. Prawo miało pewnego dnia przestać obowiązywać, a zwyczaj pozostać po prostu jako tradycja. Co ciekawe, nigdzie nie udało mi się znaleźć potwierdzenia takiej teorii, ale przyznaję, że opowieść brzmi ciekawie i całkiem logicznie. 

Źródła podają jednak zupełnie inne wyjaśnienia. Malowanie budynków na czerwono miało być... architektonicznym łgarstwem. Miało się zacząć w czternastym wieku, kiedy nowowybudodowane kamienne kościoły pokrywano czerwoną farbą, by przypominały z daleka dumne i wspaniałe, gotyckie katedry. W siedemnastym wieku szwedzka szlachta, której nie było jeszcze stać na budowanie z cegły, wznosiła sobie budynki z drewna, malując je imitującą cegłę czerwienią. Okna oraz narożniki ozdabiano szarą farbą, która miała z daleka udawać elementy dekoracyjne z piaskowca lub z bliska podszywać się pod lepsze gatunki drewna. Największa moda na czerwień faluńską przypada na dziewiętnasty wiek. Wtedy prawie każdy zaczął malować swoje drewniane domostwo na czerwono, a szare elementy stają się coraz jaśniejsze, by ostatecznie kanonem stała się biel kontrastująca z czerwienią. 

Dziś oczywiście kolor domu nie ma już takiego znaczenia jak jeszcze kilkaset lat temu, ale Szwedzi zdają się darzyć czerwony kolor i białe dodatki największym sentymentem.

Norrtälje

Vaxholm

Do tego stopnia, że nawet budynki z cegły maluje się tak, by przypominały te bardziej tradycyjne:

Ystad

Lund

Pod znakiem zapytania stoi jednak przyszłość takiej tradycji - według obliczeń, pigmentu z Falun ma wystarczyć mniej więcej do roku 2090...

Źródła:

http://www.nyteknik.se/

http://www.dt.se/ 

wszystkie zdjęcia z własnego archiwum